Zasiłek socjalny
Pomoc
socjalna państwa ma wspierać potrzeby obywateli, w zakresie, w jakim
nie mogą sami sobie poradzić w zapewnieniu tych potrzeb. Może być realizowana w
naturze jak i w środkach pieniężnych.
Ostatnio jednym z większych projektów w zakresie pomocy socjalnej
jest zapowiadana reforma 500 złotych na dziecko. Oczywiście polityka
społeczna państwa nie ogranicza się tylko do wspierania wychowania
dzieci. Dotyczy on najczęściej potrzeb egzystencjalnych, tych
najpotrzebniejszych dla przetrwania i życia.
Z orzecznictwa warto wskazać, że niezaspokojone potrzeby socjalne są
przez niektórych rozumiane bardzo szeroko. Zdarzają się sytuacje,
gdy wśród wniosków o pomoc socjalną znajdują się wnioski o
dofinansowanie potrzeb seksualnych. Dla wyjaśnienia, wniosek
dotyczył przyznania pomocy socjalnej w kwocie 300 złotych, a nie w
naturze. Orzeczenie sądu administracyjnego w sprawie rozpoznania
wniosku o zasiłek 300 złotych na seks na naszej stronie. Konkluzje
sądu są zaprawdę interesujące.
Warto dodać, że wnioskujący domagał się, by jego wniosek rozpoznał
ośrodek pomocy społecznej, którego kierownikiem jest była żona
wnioskującego.
W dniu 25 marca 2015 r. A. R. złożył do Wójta Gminy wniosek o
przydział 300 zł na seks na miesiąc marzec.
Pismem z dnia 27 marca 2015r. Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej, powołując art. 65 § 1 Kodeksu postępowania
administracyjnego, przekazał powyższy wniosek według właściwości do
Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Podał, że wnioskodawca nie
jest zameldowany na terenie gminy J., gdyż z dniem 21 maja 2011 r.
został wymeldowany z lokalu znajdującego się pod adresem: J. z
powodu nieprzebywania w ww. lokalu. Podniósł, że skarżący nie
przebywa w lokalu z którego został wymeldowany, nie prowadzi tam
gospodarstwa domowego, jak też nie łoży na utrzymanie tej posesji.
Wskazał, że wnioskodawca mieszka w N. przy ul. "[...]".
Pod wskazanym adresem pracownicy socjalni MOPS nie zastali
wnioskodawcy. Zwrócona także została korespondencja wysłana na ten
adres. W dniu 23 kwietnia 2015r. A. R. stawił się w MOPS.
Oświadczył, że nigdzie nie mieszka, jednocześnie wskazał jako swój
adres N. ul. "[...]". Zgodził się na przeprowadzenie aktualizacji
wywiadu środowiskowego w siedzibie organu. Z protokołu, podpisanego
przez wnioskodawcę wynika, że prowadzi on jednoosobowe gospodarstwo
domowe, nie pracuje zawodowo ze względu na stan zdrowia, przez
Lekarza Orzecznika ZUS uznany został za osobę niepełnosprawną w
stopniu lekkim i z tego tytułu otrzymuje rentę inwalidzką, która
stanowi jego jedyne źródło dochodu. W miesiącu lutym 2015 r.
otrzymał świadczenie w wysokości 623,59 zł. Regularnie korzysta z
pomocy opieki społecznej. Ustalono, że choruje przewlekle i
pozostaje pod opieką PZP. Wnioskodawca jest rozwiedziony, został
wymeldowany z mieszkania w J., w którym mieszkał przez wiele lat z
żoną i dziećmi. Czuje się pokrzywdzony z tego powodu, gdyż włożył
ogromny wkład w budowę nowego dwupiętrowego domu, który stoi obok i
nie jest obecnie przez nikogo zamieszkiwany, ponieważ wymaga odbioru
technicznego. Pracownik socjalny podał, że wnioskodawca nie wpuszcza
nikogo do domu przy ul. "[...]" w N. i nie odbiera korespondencji.
Decyzją z dnia "[...]" r. Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy
Społecznej, działając z upoważnienia Burmistrza (dalej: organ I
instancji), odmówił przyznania skarżącemu "przydziału 300 zł na seks
na miesiąc marzec". Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia organ podał
art. 106 ust. 4, art. 6 pkt 4, art. 7, art. 8 ust. 1, art. 9 ust. 1,
art. 39 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej (t.j. Dz.U z 2015 r. poz. 163) zwanej dalej: u.p.s., w
związku z § 1 pkt 1 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 lipca
2012 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot
świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz.U. z 2012 r., poz.
823). W motywach rozstrzygnięcia organ wskazał, że dochód własny
strony w kwocie 623,59 zł przekracza kryterium dochodowe, wynoszące
w przypadku osoby samotnie gospodarującej 542 zł. Wyjaśniono też, że
wnioskowana forma pomocy nie figuruje w katalogu świadczeń pomocy
społecznej.
Wnioskodawca pokwitował odbiór powyższej decyzji w dniu 28 kwietnia
2015r., wskazując jako swój adres – N. ul. "[...]". Następnie w dniu
7 maja 2015r. A. R. wniósł odwołanie od tej decyzji wyrażając swoje
niezadowolenie z powodu odmowy przyznania wnioskowanego świadczenia.
Podniósł, że ma normalne potrzeby seksualne, które musi zaspokoić.
Jako swój adres wskazał J.
Decyzją z dnia "[...]" r., nr "[...]" Samorządowe Kolegium
Odwoławcze utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję, podzielając w
całości stanowisko organu I instancji. Podkreślono, że cel, na
zaspokojenie którego odwołujący się wnioskował o pomoc finansową,
nie mógł być uznany za niezbędną potrzebę bytową, w rozumieniu art.
39 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej.
Na tę decyzję A. R. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w Olsztynie, przytaczając podobne argumenty jak w
odwołaniu.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o
oddalenie skargi, podtrzymując stanowisko wyrażone w uzasadnieniu
zaskarżonej decyzji.
Na rozprawie przed tutejszym Sądem w dniu 1 grudnia 2015 r.,
skarżący poparł skargę i wniósł o uchylenie decyzji organów obu
instancji. Zarzucił, że Kolegium w sposób niewłaściwy rozpoznaje
jego sprawy. Wskazał, że jego sprawa powinna być rozpatrzona przez
GOPS w J., a nie w N. Podał, że jego była żona jest Kierownikiem
GOPS w J. i w jego ocenie powinna być odsunięta od spraw
decyzyjnych. Podał także, że obecnie mieszka w J. w niewykończonym
budynku.
Pełnomocnik Kolegium wniósł o oddalenie skargi podtrzymując
stanowisko zawarte w odpowiedzi na skargę.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju
sądów administracyjnych (tekst jednolity Dz. U. z 2014r. poz. 1647)
sądy administracyjne są właściwe do badania zgodności z prawem
zaskarżonych aktów administracyjnych, przy czym Sąd nie może opierać
tej kontroli na kryterium słuszności lub sprawiedliwości społecznej.
Decyzja administracyjna jest zgodna z prawem, jeżeli jest zgodna z
powszechnie obowiązującymi przepisami prawa materialnego i
przepisami prawa procesowego. Uchylenie decyzji administracyjnej,
względnie stwierdzenie jej nieważności przez Sąd, następuje tylko w
przypadku stwierdzenia istnienia istotnych wad w postępowaniu lub
naruszenia przepisów prawa materialnego, mającego wpływ na wynik
sprawy (art. 145 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu
przed sądami administracyjnymi – tekst jednolity Dz.U. z 2012 r.,
poz. 270, ze zm.) zwanej dalej: "p.p.s.a.". Nadto zakres kontroli
Sądu wyznacza art. 134 p.p.s.a. stanowiący, że sąd orzeka w
granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i
wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (§ 1).
Sąd poddawszy kontroli zaskarżoną decyzję nie stwierdził takich wad czy uchybień w prowadzonym postępowaniu, a wobec tego skarga nie zasługuje na uwzględnienie.
Materialnoprawną podstawę rozpatrzenia wniosku skarżącego z dnia 25
marca 2015r. o przyznanie pomocy finansowej na zaspokojenie potrzeb
seksualnych, stanowiły przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004r. o
pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 163),
dalej też jako: "u.p.s.". Stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 5 tej
ustawy przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych należy do zadań
własnych gminy. Dlatego art. 101 ust. 1 u.p.s. stanowi, że
właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania
osoby ubiegającej się o świadczenie. Ustawa o pomocy społecznej nie
zawiera definicji miejsca zamieszkania, definicji takiej nie zawiera
także kodeks postępowania administracyjnego, do którego stosowania w
sprawach nieuregulowanych odsyła art. 133 u.p.s., Wyjaśnienia
znaczenia tego pojęcia należy poszukiwać w Kodeksie cywilnym,
zawierającym podstawowe unormowania prawa prywatnego. Zgodnie z art.
25 k.c., miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w
której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Za miejsce
zamieszkania, zgodnie z tym przepisem, uznaje się adres, pod którym
osoba faktycznie przebywa i koncentruje w nim swoje sprawy życiowe.
Zatem właściwym do rozpoznania wniosku w pierwszej instancji był
organ gminy, w którego obszarze właściwości skarżący w dacie
zgłoszenia i rozpatrzenia wniosku rzeczywiście zamieszkiwał. Tylko w
przypadku osób bezdomnych ustawodawca przyjął, że właściwą miejscowo
jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały
(art. 101 ust. 2 u.p.s.). Skarżący jednak, jak wynika z akt
administracyjnych sprawy nie jest bezdomnym w rozumieniu art. 6 pkt
8 u.p.s. Pracownik socjalny MOPS, pod opieką którego strona
dotychczas pozostawała, ustalił, że beneficjent zamieszkuje pod
adresem przy ul. "[...]" w N., jednak do lokalu tego nie wpuszcza
pracowników socjalnych i nie podejmuje korespondencji. Skarżący,
mimo że oświadczył pracownikowi MOPS, że "nigdzie nie mieszka według
ostatniej wersji", jednocześnie podał jako swój adres ul. "[...]" w
N. Skoro jednak skarżący wskazał jako swój adres zamieszkania N.
(także przy odbiorze decyzji organu I instancji), to nie powinno
budzić wątpliwości, że organ ten był do końca właściwym do
załatwienia jego wniosku. W tych okolicznościach prawidłowo
czynności wyjaśniające i decyzja w I instancji podjęte zostały przez
pracowników socjalnych MOPS. Zauważyć należy, że skarżący sam
własnoręcznie potwierdził miejsce zamieszkania w N. Dopiero w
odwołaniu skarżący podał adres w J. Fakt ten uwzględniło Kolegium,
przesyłając stronie korespondencję pod ten właśnie adres.
Okoliczność, że skarżący zmienił miejsce zamieszkania na etapie
postępowania drugoinstancyjnego, co podniósł dopiero na rozprawie
przed tutejszym Sądem w dniu 1 grudnia 2015r., nie uzasadniała sama
w sobie zwrotu sprawy organowi I instancji. Nawet jeżeli
rzeczywiście w dacie wniesienia odwołania skarżący zamieszkiwał w J.
w nowo wybudowanym budynku, niewykończonym i nieoddanym jeszcze do
użytkowania, to Samorządowe Kolegium Odwoławcze, jako organ wyższego
stopnia w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego
(art. 17 pkt 1 k.p.a.) było władne ocenić spełnienie przez stronę
przesłanek do przyznania wnioskowanej pomocy, bez względu na jej
aktualne miejsce zamieszkania. Właściwość organu wyższego stopnia
nie została powiązana bowiem z miejscem zamieszkania strony, ale z
terytorium działania organu I instancji, który wydał decyzję. Poza
tym na zasadzie art. 15 k.p.a., który konstytuuje zasadę
dwuinstancyjności postępowania administracyjnego, organ II instancji
rozpatruje sprawę na nowo, ale w takim samym zakresie jak organ I
instancji. W niniejszej sprawie zaś granice sprawy i właściwość
miejscową, jak i rzeczową wyznaczał wniosek strony z dnia 25 marca
2015r., który dotyczył jednorazowego świadczenia konkretnie na
miesiąc marzec 2015r. Tym samym ewentualna zmiana miejsca
zamieszkania w maju 2015r. nie mogła mieć żadnego znaczenia dla
załatwienia tego wniosku.
Niezrozumiałym jest także domaganie się przez skarżącego, aby to
GOPS w J. rozpatrywał jego wnioski, skoro jak sam przyznaje
kierownikiem tej jednostki jest jego była żona, którą za wszystko
obwinia.
Okoliczność ta uzasadniałaby wyłączenie tego organu. Zgodnie z art.
110 ust. 7 ustawy o pomocy społecznej wójt (burmistrz, prezydent
miasta) udziela upoważnienia do wydawania decyzji w sprawach z
zakresu pomocy społecznej należących do zadań własnych gminy
kierownikowi ośrodka pomocy społecznej. Analiza tego przepisu
prowadzi do wniosku, że w tym przypadku wójt nie podejmuje oceny co
do dekoncentracji swoich kompetencji, lecz stosownie do brzmienia
tej normy, która nakazuje dekoncentrację, upoważnia kierownika
ośrodka pomocy społecznej do wydawania decyzji w indywidualnych
sprawach z zakresu pomocy społecznej. Z unormowania tego wynika, że
organ wykonawczy gminy nie jest organem właściwym do prowadzenia
postępowania w przedmiocie udzielenia ewentualnej pomocy. Na
zasadzie art. 110 ust. 1 omawianej ustawy obowiązek ten realizuje
natomiast właściwy ośrodek pomocy społecznej, a sprawę rozstrzyga,
wydając decyzję administracyjną kierownik ośrodka pomocy społecznej,
działający z upoważnienia odpowiednio wójta, burmistrza lub
prezydenta miasta. Dlatego do rozpatrzenia wniosków skarżącego,
gdyby zamieszkiwał w J., musiałby zostać wyznaczony inny ośrodek
pomocy społecznej.
Oceniając
natomiast spełnienie przesłanek do przyznania wnioskowanej pomocy,
Sąd w pełni podziela w tym względzie stanowisko organów
orzekających. Ustawodawca bowiem precyzyjnie określił warunki
przyznawania pomocy społecznej. Zgodnie z art. 2 ust. 1 oraz art. 3
ust. 1 i 2 u.p.s. pomoc społeczna jest instytucją polityki
społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom
przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w
stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i
możliwości. Jej celem nie jest jednak wyręczanie strony w
zaspokajaniu jej wszelkich potrzeb życiowych, lecz jedynie
wspieranie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia
niezbędnych potrzeb i umożliwienie im życia w warunkach
odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest
zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działań
zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich
integracji ze środowiskiem.
Prawo do świadczeń z pomocy społecznej zgodnie z art. 8 ust.1 pkt 1
u.p.s. przysługuje osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie
przekracza kwoty 542 zł (na dzień orzekania w sprawie przez organy
administracji)
- przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów
wymienionych w art. 7 pkt 2-15 lub innych okoliczności
uzasadniających udzielenie pomocy społecznej.
Zgodnie zaś z art. 39 ust. 1 i 2 u.p.s. w celu zaspokojenia
niezbędnej potrzeby bytowej może być przyznany zasiłek celowy. Może
być on przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości
kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży,
niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw
w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.
W świetle przytoczonych unormowań świadczenie pieniężne z pomocy
społecznej w formie zasiłku celowego nie ma charakteru
obligatoryjnego, lecz uznaniowy, co wynika z zawartego w art. 39
ust. 1 u.p.s. sformułowania "może być przyznany". Wyliczenie
zamieszczone w art. 39 ust. 1 i 2 u.p.s. ma wprawdzie charakter
przykładowy, jednak z podanego katalogu niezbędnych potrzeb bytowych
wynika, że może chodzić tu tylko o takie potrzeby, których
zaspokojenie warunkuje podstawową egzystencję odpowiadającą godności
człowieka, ewentualnie koszty pogrzebu.
Natomiast w świetle zasad
doświadczenia życiowego nie sposób przyjąć, aby do niezbędnych
potrzeb życiowych można zaliczyć zaspokajanie potrzeb seksualnych.
W ocenie Sądu, organy prawidłowo ustaliły także dochód skarżącego,
który należało uwzględnić przy rozpatrywaniu jego wniosku
zgłoszonego w niniejszej sprawie (623,59 zł.). Wobec zaś
przekroczenia przez skarżącego kryterium dochodowego dla osoby
samotnie gospodarującej, które wynosi 542 zł., organy prawidłowo
oceniły, że skarżącemu nie przysługuje zasiłek celowy.
Wobec powyższego Sąd, na podstawie art. 151 ustawy Prawo o
postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji.