Regulowanie kontaktów dziadków z wnukami
Regulowanie kontaktu dziadków z dzieckiem (wnukiem) jest często pochodną popsucia wzajemnych relacji rodziców. Nie jest to jednak reguła.
Warto wiedzieć, że po pierwsze, sądy ingerując w sferę władzy rodzicielskiej poprzez nakazanie rodzicom umożliwienia kontaktów z wnukami nie uważają takiej sytuacji za ograniczenie władzy rodzicielskiej
Po drugie - w trakcie badania przesłanek do ustalenia kontaktów dziadków z dzieckiem - wnukiem, konieczne jest w pełni współpracowanie z sądem. Sąd bowiem musi zbadać wiele przesłanek, które pozwolą mu stwierdzić, czy dobro dziecka wymaga kontaktu z dziadkami. W szczególności musi w tym zakresie zasięgnąć opinii psychologów..
Zaniechanie w tym zakresie może skutkować oddalenie wniosku o uregulowanie kontaktów dziadków z wnukiem.
Poniżej załączamy orzeczenie, w którym babcia podejmowała niekonsekwentnie próbę uregulowania kontaktu z wnukiem
W. K. Z. wystąpiła z wnioskiem o ustalenie
kontaktów z wnukiem I. Z. w każdą co drugą niedzielę każdego
miesiąca w godzinach od 10:00 do 16:00, w każdą Niedzielę
Wielkanocną w godzinach od 14:00 do 19:00, w dniu 18 maja każdego
roku w godzinach 10:00 do 19:00, w pierwszy dzień Świąt Bożego
Narodzenia w godzinach od 9:00 do 15:00 z prawem zabierania
małoletniego z miejsca zamieszkania i obowiązkiem odwożenia go do
miejsca jego zamieszkania.
W uzasadnieniu podniosła, iż jest babcią
małoletniego, lecz od lipca 2012 roku nie posiada z wnukiem kontaktu
w wyniku negatywnego nastawienia jego matki. Wskazała, iż jako
lekarz ginekolog położnik posiada umiejętności zajmowania się małymi
dziećmi. Kocha wnuka i chce czynnie uczestniczyć w jego życiu,
rozwoju, wychowaniu, kształtowaniu jego charakteru, światopoglądów,
lecz dotychczas jest to uniemożliwiane.
Uczestnik postępowania Ł. Z. przychylił się do
wniosku. Nie wnosił zastrzeżeń do propozycji kontaktów
przedstawionych przez wnioskodawczynię.
Uczestniczka postępowania W. G. wniosła o
oddalenie powyższego wniosku.
Postanowieniem z dnia 22 sierpnia 2014 r. w
sprawie o sygn. akt: III. N.. 114/13 Sąd Rejonowy w Suwałkach III
Wydział Rodzinny i Nieletnich oddalił powyższy wniosek K. Z.; pobrał
od wnioskodawczyni na rzecz Skarbu Państwa (kasy Sądu Rejonowego w
Suwałkach) kwotę 1.873,80 złotych tytułem wydatków poniesionych
tymczasowo przez Skarb Państwa oraz ustalił, że wnioskodawczyni i
uczestnicy postępowania ponoszą koszty postępowania związane ze swym
udziałem w sprawie.
W świetle ustaleń faktycznych poczynionych przez
Sąd Rejonowy wynika, że I. Z. jest dzieckiem W. G. i Ł. Z.
-pochodzącym z nieformalnego ich związku. Dziecko urodziło się w
dniu (...). Ojcostwo ustalone zostało orzeczeniem sądowym w sprawie
sygn. RC 292/12 toczącej się przed Sądem Rejonowym w Suwałkach.
K. Z. jest aktualnie emerytowanym lekarzem,
specjalistą w zakresie położnictwa i ginekologii. Zamieszkuje w
miejscowości O. w odległości około 600 metrów od posesji rodziców W.
G., gdzie małoletni pozostaje pod codzienną opieką niani.
W zasadzie od urodzenia się dziecka nie tylko
sami rodzice, ale także ich rodziny pozostają w ostrym konflikcie,
który mimo upływu czasu wciąż eskaluje.
W związku z udzielonym wnioskodawczyni
zabezpieczenia jej kontaktów z wnukiem, do chwili obecnej odbyło się
10 kontaktów babci ojczystej z małoletnim w obecności kuratora. Trzy
spotkania nie odbyły się z powodu choroby dziecka. Jako powód braku
jednego kontaktu podano urlop W. G.. Raz też matka dziecka odmówiła
stawiennictwa z uwagi na wcześniejszy udział babki w kontakcie
wyznaczonym, dla ojca dziecka.
Początkowe kontakty przebiegły bez większych
zastrzeżeń. Sytuacja jednak zmieniała się i kolejne spotkania
odbywały się w nieprzyjemnej, wrogiej atmosferze. Ostatnie kontakty
były o tyle niepokojące, gdyż wywoływały u dziecka natychmiastową
reakcję lęku, płaczu. Upływ czasu nie doprowadził do wyciszenia
kontaktu, wręcz przeciwnie następuje jego eskalacja.
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy
zasadzie art. 113 6 k.r.o. uznał żądanie wnioskodawczyni za
niezasadne.
Powyższa decyzja Sądu Rejonowego została
poprzedzona stwierdzeniem, że kontakt dziecka z dziadkami ze strony
obojga rodziców, z innymi krewnym wzbogaca świat dziecka, wpływa
korzystnie na rozwój emocjonalny, wychowanie, rozwijanie i
utrwalanie więzi rodzinnych. Utrzymywanie takich kontaktów ma
pozostawać zgodne z potrzebami dziecka.
Odnosząc się do stanu faktycznego niniejszej
sprawy Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że dotychczasowe kontakty
małoletniego I. z babcią ojczystą odbywają się w warunkach daleko
odbiegających od normalności, co nie sprzyja dobru dziecka.
W tym kontekście wskazał, że sam fakt posiadania
wyższego wykształcenia, wykonywania określonego zawodu nie przesądza
o istnieniu wzajemnych więzi emocjonalnych. Z tych przyczyn, a także
wobec nieugiętych i zdecydowanie odmiennych stanowisk
zainteresowanych w sprawie, Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii
biegłych RODK na okoliczność ustalenia wzajemnych więzi
emocjonalnych między małoletnim a wnioskodawczynią, ustalenia
najbardziej optymalnej z punktu widzenia dobra dziecka formy i
częstotliwości ewentualnych kontaktów dziecka z babcią. Pomimo
dwukrotnego wyznaczenia terminu badań wnioskodawczyni odmówiła
wzięcia w nich udziału, a taka postawa została oceniona negatywnie
przez Sąd Rejonowy. Usprawiedliwiając swoją nieobecność na badaniach
wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 22 sierpnia 2014 roku wyjaśniła,
iż wynikała ona ze świadomości, że w aktualnej sytuacji wydana
zostanie dla niej opinia niekorzystna.
W świetle powyższego, Sąd Rejonowy wydając
rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie oparł się na sprawozdaniach
kuratorów uczestniczących w dotychczasowych kontaktach. W ocenie
Sądu Rejonowego w odniesieniu do tych sprawozdań, obecne kontakty
wnioskodawczyni z małoletnim I. nie sprzyjają prawidłowemu rozwojowi
dziecka, wręcz przeciwnie, należy je ocenić jako obciążające oraz
krzywdzące dziecko i z tych też przyczyn wniosek o ustalenie
kontaktów K. Z. z małoletnim I. Z. Sąd Rejonowy oddalił.
Sąd obciążył wnioskodawczynię wydatkami
poniesionymi tymczasowo przez Skarb Państwa w kwocie 1.873,80
złotych, na którą złożył się ryczałt kuratorowi za udział w
dotychczasowych kontaktach. Pozostałe koszty postępowania, w tym
koszty zastępstwa prawnego, w ocenie Sądu Rejonowego zainteresowani
winni ponieść we własnym zakresie na zasadzie art. 520 § 1 k.p.c.
Apelację od powyższego postanowienia wniósł
uczestnik postępowania Ł. Z……..
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja uczestnika postępowania okazała się
bezzasadna, a podniesione w niej zarzuty nie zasługiwały na
uwzględnienie.
Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego uznać należy za w
pełni odpowiadające prawu i oparte na właściwych postawach zarówno
faktycznych, jak i prawnych. Ustalony przez Sąd Rejonowy stan
faktyczny zaistniały w niniejszej sprawie, przeprowadzone rozważania
prawne i ich argumentacja zawarte w uzasadnieniu kwestionowanego
wyroku zasługują na akceptację, które Sąd Okręgowy przyjmuje za
własne.
Niewątpliwie w obecnych warunkach społecznych
duże znaczenie przywiązuje się do zachowania prawidłowych relacji
członków rodzin wielopokoleniowych. Wynika to zarówno z tradycji,
jak i szczególnej roli dziadków w faktycznym wykonaniu pieczy nad
małoletnimi wnukami. Dlatego utrzymanie styczności pomiędzy
członkami rodziny generacyjnej w warunkach bezkonfliktowych jest
czymś zupełnie normalnym. Prawidłowy rozwój dziecka powiązany jest z
doznawaniem, jak i okazywaniem uczuć osobom bliskim. Warunki ku temu
winny być stworzone już od wczesnym momentów egzystencji dziecka i
obejmować m. in. kontakty z dziadkami.
Kontakty dziadków są przedmiotem regulacji art.
113 6 k.r.o. w zw. z art. 113 k.r.o., w myśl którego, niezależnie od
władzy rodzicielskiej rodziców dziecka, dziadkowie oraz dziecko mają
prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Kontakty z
dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem
(odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego
pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie
korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na
odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej. Treść art.
113 § 1 k.r.o. oraz europejskie standardy prawne znajdujące swoje
wytyczne w art. 3 Konwencji o prawach dziecka z dnia 20 listopada
1989 r. (Dz. U. z 1991 r., nr 120, poz. 526) nakazują, przy
ustalaniu kontaktów z dzieckiem, kierować się jego dobrem.
Odnosząc się do zarzutów apelacyjnych, w ocenie
Sądu Okręgowego, nie można podzielić argumentów skarżącego w
zakresie błędnej oceny materiału dowodowego, naruszenia przepisów
kodeksu postępowania cywilnego, jak i naruszenia przepisów
Konstytucji RP dokonanych przez Sąd Rejonowy. W sprawie niniejszej
nie ulega wątpliwości, że w początkowym okresie realizowania
kontaktów doszło do nawiązania pozytywnych relacji między babcią a
wnukiem, małoletni pozytywnie reagował na jej widok, dotyk, chętnie
podejmował się wspólnych zabaw, nie okazywał jej niechęci przy
karmieniu, przewijaniu. Nie sposób jest jednak pominąć, że
równolegle do tych kontaktów między K. Z. a W. G. dochodziło do
nieprzyjemnej, nerwowej atmosfery, agresywnych zachowań z obu stron
z użyciem wulgarnego słownictwa w obecności dziecka. W ocenie Sądu
Okręgowego, z pewnością tego rodzaju zachowania nie sprzyjają
prawidłowemu rozwojowi małoletniego I. G.-Z., co słusznie zauważył
Sąd Rejonowy i należy ich unikać w obecności dziecka.
W przekonaniu Sądu Okręgowego, brak jest też
podstaw do przyjęcia, aby w przyszłości kontakty wnioskodawczyni z
wnukiem nie mogły na nowo być ustalone, czy też być realizowane w
ramach kontaktów ojca z dzieckiem. W konsekwencji powyższego
odbudowanie pozytywnych więzi między wnioskodawczynią a małoletnim
jest możliwe, jednak pod warunkiem braku agresywnych zachowań w
obecności dziecka.
W ocenie Sądu Okręgowego, z pewnością
wykształcenie normalnych stosunków między W. G. a K. Z. i
ustabilizowanie między nimi sytuacji jest możliwe do zrealizowania,
chociażby z uwagi na fakt, że im obu zależy na dobru dziecka.
Obecnie jednak z uwagi na zbyt ostry konflikt między nimi nie jest
możliwe unormowanie kontaktów wnioskodawczyni z wnukiem, tym
bardziej, że małoletni ze względu na wiek, wymaga stałej obecności
matki.
Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd I instancji słusznie
zwrócił uwagę, że na obecnym etapie postępowania wnioskodawczyni
zrezygnowała praktycznie z przeprowadzenia kluczowego dowodu, tj.
opinii z RODK wA. na okoliczność ustalenia więzi emocjonalnych
łączących małoletniego z wnioskodawczynią i odwrotnie oraz ustalenia
najbardziej optymalnej z punktu widzenia dobra dziecka, formy i
częstotliwości ewentualnych ich kontaktów.
Bezsprzecznie, dowód z opinii Rodzinnego Ośrodka
Diagnostyczno – Konsultacyjnego, według przepisów Kodeksu
postępowania cywilnego jest rodzajem dowodu z biegłych. Stosownie do
§ 14 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 sierpnia 2001
r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 97, poz. 1063) w sprawie organizacji i
zakresu działania Rodzinnych Ośrodków Diagnostyczno –
Konsultacyjnych, do zadań ośrodka należy między innymi:
przeprowadzanie badań psychologicznych, pedagogicznych lub
lekarskich oraz wydawanie na ich podstawie opinii na zlecenie sądu
lub prokuratora. Pracownicy rodzinnych ośrodków
diagnostyczno-konsultacyjnych pełnią funkcję biegłych, a przede
wszystkim realizują cele o charakterze diagnostycznym i
opiniodawczym. W praktyce dowód ten dopuszcza się w trudnych,
problemowych sprawach rodzinnych, w których występują małoletnie
dzieci. Poziom wydawanych przez te ośrodki opinii jest wynikiem
pracy dwóch biegłych psychiatry i psychologa (por. wyrok Sądu
Apelacyjnego w Łodzi z dnia 13 marca 2013 r., I ACa. 1194/12).
W ocenie Sądu Okręgowego, niewątpliwie opinia
pedagoga i psychologa zostałaby wydana przy uwzględnieniu
całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w tym i
wyników badań przeprowadzonych na podstawie: rozmów z
wnioskodawczynią i rodzicami dziecka oraz obserwacji ich zachowań w
stosunku do dziecka, bezpośredniego kontaktu z małoletnim i
obserwacji jego zachowań w kontaktach z wnioskodawczynią na terenie
Rodzinnego Ośrodka Diagnostyczno-Konsultacyjnego. Opinia biegłych
zawierałaby wyjaśnienia okoliczności wymagających wiadomości
specjalnych niezbędnych do oceny sprawy w aspekcie czy zachodzą bądź
nie zachodzą przesłanki do zastosowania art. 113 6 k.r.o. w zw. z
art. 113 k.r.o. Tymczasem wnioskodawczyni uniemożliwiła Sądowi
przeprowadzenie tego dowodu.
W świetle powyższego, zdaniem Sądu Okręgowego,
Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił dotychczas zgromadzony materiał
dowody i słusznie przyjął, iż z uwagi na zagrożenie dobra dziecka,
nie istnieją podstawy do prawnego ustalenia kontaktów
wnioskodawczyni z małoletnim wnukiem.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na
podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację uczestnika postępowania.
Strona Kancelarii Poznań na YouTube